Khái niệm carbon neutral (trung hòa carbon) không chỉ là xu hướng nhất thời mà đang trở thành giải pháp cấp thiết cho các doanh nghiệp hiện nay khi biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức trên phạm vi toàn cầu, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và thay đổi nhu cầu tiêu dùng.

Carbon neutral là gì?
Carbon neutral (trung hòa carbon) nghĩa là cân bằng lượng khí thải carbon mà doanh nghiệp tạo ra với lượng khí thải được loại bỏ hoặc bù đắp. Chiến lược này giúp giảm thiểu rủi ro khí hậu, xây dựng uy tín thương hiệu tích cực và mở ra nhiều cơ hội mới trong thị trường ngày càng quan tâm đến yếu tố sinh thái.

Để chuyển đổi sang trạng thái trung hòa carbon, doanh nghiệp cần có kế hoạch cẩn trọng. Việc nắm rõ mối liên hệ phức tạp giữa lượng khí thải, chiến lược giảm thiểu, bối cảnh luôn thay đổi của thị trường carbon và các quy định pháp lý là vô cùng quan trọng. Các ví dụ thành công điển hình trên thế giới sẽ đến từ sự kết hợp giữa phân tích dữ liệu, ứng dụng sáng tạo công nghệ và cam kết chuyển đổi xuyên suốt toàn bộ doanh nghiệp.

Tuy nhiên, con đường hướng tới nền kinh tế trung hòa carbon vẫn còn nhiều thử thách. Song, lợi ích dành cho những doanh nghiệp dám tiên phong là không nhỏ. Bài viết này sẽ hướng dẫn doanh nghiệp hiểu những lợi ích, thử thách và cách đạt mục tiêu carbon neutral trên con đường phát triển bền vững.

Phân biện Carbon Neutral và Net zero

Nỗ lực toàn cầu hướng tới carbon neutral hoặc net zero

Để đạt được trung hòa carbon, nhiều chiến lược và công nghệ khác nhau đang được nghiên cứu và phát triển trên mọi lĩnh vực. Một hướng tiếp cận bao gồm phát triển các chất xúc tác điện hiệu quả để chuyển đổi CO2, chẳng hạn như chất xúc tác gốc Bi. Bên cạnh đó, việc giảm lượng khí thải carbon thông qua các biện pháp đơn giản như hạn chế chất thải và tái sử dụng nguyên vật liệu.

Hơn nữa, những tiến bộ trong khoa học vật liệu đã mang đến sự phát triển của các lớp phủ tự làm sạch, góp phần làm mát bức xạ thụ động vào ban ngày, hỗ trợ hành trình hướng tới trung hòa carbon.

Nỗ lực hướng tới carbon neutral cũng lan rộng sang các lĩnh vực khác, bao gồm triển khai tài nguyên điện toán tiết kiệm năng lượng (Shalavi et al., 2022), thành phố thông minh (Prestwood et al., 2018), và các thông lệ quản lý thân thiện với môi trường trong lĩnh vực hàng không (Mizrak & KIZILCAN, 2022). Khái niệm trung hòa carbon gắn liền với mục tiêu thúc đẩy phát triển bền vững toàn cầu và hạn chế chênh lệch giàu nghèo (Dai & Chen, 2023).

Tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm carbon thấp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được trung hòa carbon (Liu et al., 2023).

Ngoài ra, quá trình chuyển đổi sang trung hòa carbon đòi hỏi phải có thực hiện kế toán carbon (kiểm kê khí nhà kính) tỉ mỉ và tuân thủ các tiêu chuẩn quy ước toàn cầu (Randeree & Ahmed, 2019).

Trong nông nghiệp, áp dụng than sinh học được xem là giải pháp để giảm phát thải khí nhà kính và chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, góp phần trung hòa carbon (Baltrėnaitė-Gedienė et al., 2023).

Ngành công nghiệp nặng, điển hình là sản xuất thép, cũng chủ động áp dụng các khái niệm như “Đỉnh Carbon” và “Trung hòa Carbon” để cắt giảm khí thải và bù đắp lượng carbon của mình (Liu et al., 2023).

Các đột phá trong công nghệ, như quy trình điện hóa sử dụng năng lượng mặt trời và công nghệ chuyển đổi CO2, mở ra những hướng đi đầy hứa hẹn cho hành trình trung hòa carbon. Bên cạnh đó, tái chế nguyên liệu thô cũng là những yếu tố thiết yếu cho việc đạt được trạng thái trung hòa carbon.

Đặt mục tiêu trung hòa carbon như thế nào?

Carbon neutral đã trở thành mục tiêu chung của cộng đồng quốc tế, và Sáng kiến Mục tiêu dựa trên Khoa học (SBTi) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các doanh nghiệp thực hiện cam kết này.

SBTi là một liên minh phi lợi nhuận hợp tác với Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) và Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC).

SBTi cung cấp cho các doanh nghiệp một khuôn khổ khoa học để đặt ra các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính đầy tham vọng và phù hợp với mục tiêu chung của Hiệp định Paris, đó là hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Để đặt mục tiêu Trung hòa Carbon theo SBTi, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

• Cam kết đạt mức phát thải khí nhà kính ròng bằng 0: Doanh nghiệp cần cam kết giảm phát thải khí nhà kính trong phạm vi toàn bộ hoạt động của mình, bao gồm cả phát thải trực tiếp và gián tiếp.
• Sử dụng Khung mục tiêu dựa trên khoa học (SBTi): SBTi cung cấp hướng dẫn và công cụ để doanh nghiệp xác định các mục tiêu giảm phát thải cụ thể, đo lường được, khả thi, thực tế và có thời hạn (SMART).
• Đặt mục tiêu ngắn hạn và dài hạn: Doanh nghiệp cần đặt ra các mục tiêu giảm phát thải cho cả ngắn hạn (5-10 năm) và dài hạn (20-30 năm) để theo dõi tiến độ và đảm bảo thực hiện hiệu quả cam kết Trung hòa Carbon.

Làm thế nào để trung hòa carbon?

Để đạt được mục tiêu trung hòa carbon, điều đầu tiên doanh nghiệp cần làm là hiểu rõ “điểm xuất phát” của mình. Dưới đây là các bước quan trọng mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể áp dụng:

Đo lượng phát thải khí nhà kính:

Nguyên tắc cốt lõi là không thể quản lý những thứ không thể đo lường. Doanh nghiệp nên áp dụng các quy định kế chuyên biệt cho việc kế toán carbon trên thế giới. Một số lựa chọn phổ biến bao gồm:

• Tiêu chuẩn của Giao thức Khí Nhà Kính (GHG Protocol): Bộ tiêu chuẩn quốc tế
• Công cụ tính toán cho từng ngành: Đáp ứng đặc thù của các lĩnh vực như sản xuất, logistics,…

Giảm phát thải khí nhà kính ngay từ các nguồn chính:

Sau khi có dữ liệu, doanh nghiệp cần nhắm mục tiêu vào các khu vực phát thải cao để áp dụng các giải pháp:

• Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo: Chìa khóa quan trọng cho tương lai carbon thấp
• Tối ưu hóa quy trình để đạt hiệu quả năng lượng tối đa: Vừa tiết kiệm chi phí, vừa giảm phát thải
• Xem xét phát thải từ giao thông và logistics: Lĩnh vực có tiềm năng cải thiện lớn
• Hợp tác với nhà cung cấp cùng giảm dấu chân carbon

Mở rộng quy mô sử dụng năng lượng tái tạo:

Điện sạch là yếu tố không thể thiếu. Doanh nghiệp có thể lựa chọn đa dạng giải pháp:

• Đầu tư điện mặt trời hoặc điện gió ngay tại trụ sở
• Mua chứng chỉ năng lượng tái tạo (RECs)
• Hợp tác với các nhà phát triển năng lượng tái tạo

Nâng cao hiệu quả năng lượng:

Giảm nhu cầu năng lượng giúp đạt nhiều mục tiêu cùng lúc. Doanh nghiệp cần tập trung vào các lĩnh vực:

• Nâng cấp công trình (cách nhiệt, hệ thống sưởi/làm mát thông minh)
• Chiếu sáng và thiết bị điện hiệu quả
• Tối ưu hóa quy trình sản xuất công nghiệp

Đầu tư vào các dự án trồng rừng

Trồng rừng và thực hành nông nghiệp bền vững giúp tạo ra bể chứa carbon tự nhiên. Doanh nghiệp có thể cân nhắc các lựa chọn như:

• Hỗ trợ các dự án trồng rừng
• Đầu tư vào các sáng kiến nông nghiệp tái sinh

Khám phá công nghệ mới :

Công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCS) tuy còn trong giai đoạn phát triển nhưng lại mang tiềm năng lớn. Doanh nghiệp có thể theo dõi các tiến bộ trong công nghệ CCS và đánh giá tiềm năng áp dụng CCS cho ngành của mình.

Nguồn FPT IS